Ένα έθιμο με πανάρχαιες ρίζες αναβιώνει κάθε χρόνο στην Ελευσίνα, στον ιερό τόπο των Ελευσίνιων Μυστηρίων, όπου από τη Μυκηναϊκή Εποχή έως το τέλος του 4ου αι. μΧ λατρευόταν συνεχώς η θεά Δήμητρα.
Πρόκειται , ουσιαστικά για το έθιμο με τα πολυσπόρια, που πραγματοποιείται την παραμονή των Εισοδίων της Θεοτόκου, δηλαδή στις 20 Νοεμβρίου, στο μεταβυζαντινό εκκλησάκι της Παναγίας Μεσοσπορίτισσας. Η εκκλησία βρίσκεται στον λόφο εντός του αρχαιολογικού χώρου, πάνω από το αρχαίο Τελεστήριο, το οποίο αποτελεί το εστιακό σημείο αναφοράς της λατρείας στη θεά, ενώ έχει χτιστεί πάνω στα ερείπια παλαιότερου χριστιανικού ναού.
Σύμφωνα με τον Λαογραφικό Σύλλογο Ελευσίνας, το «Αδράχτι», χάρη στο οποίο, βασικά, αναβιώνει το εν λόγω έθιμο, στο ομώνυμο Λαογραφικό Μουσείο της πόλης ετοιμάζονται τα πολυσπόρια. Τι σημαίνει αυτό; Οι γυναίκες βράζουν στα σπίτια τους όσπρια, αλλά και στάρι, αναβιώνοντας την αγροτική παράδοση που ήθελε ο καθένας να βράζει ό, τι παρήγαγε το σπιτικό του. Έπειτα, τα πηγαίνουν στο Λαογραφικό Μουσείο, όπου εντός ενός καζανιού γίνεται η «σύβραση», δηλαδή το βράσιμο όλων των παραπάνω μαζί με πετιμέζι, ρόδι και σταφίδες. Κατόπιν, το τελικό προϊόν, δηλαδή τα «πολυσπόρια», μοιράζεται σε πλαστικά ποτηράκια και μετά τον Εσπερινό, γύρω στις 5 το απόγευμα, διανέμεται στον κόσμο που έχει ανέβει στην εκκλησία για να παρακολουθήσει την εορταστική λειτουργία, μαζί με άρτους και πρόσφορα για τον εορτασμό της Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας.
Η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, μας ενημέρωσε πριν από λίγες ημέρες πως το παραπάνω έθιμο προωθείται από το ΥΠΠΟΑ για ένταξη στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Συγκεκριμένα, το ΥΠΠΟΑ αποφάσισε, δια της αρμόδιας διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, να ετοιμάσει τον φάκελο της υποψηφιότητας του εθίμου της Παναγίας Μεσοσπορίτισσας στην Ελευσίνα, ώστε αρχές του 2020 να κατατεθεί για τον εθνικό κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς και το πρώτο τρίμηνο του 2021 να προωθηθεί για ένταξη στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.
